Có 4 nhóm nguyên nhân:
· Vỡ sứ trên đường hòan tất của phục hình sứ kim lọai
· Mô răng đổi màu - có hoặc không kết hợp với tụt nướu
· Cement: cement bị hòa tan, resin cement ngấm nước bọt (kết hợp với hở đường hòan tất)
· Kim lọai có thành phần Copper (Cu) cao
· Nướu nhiễm sắc
Vỡ sứ trên finish line, những nguyên nhân:
Lực xóăn sinh ra từ lực nhai (răng thiệt còn vỡ huống chi là răng giả), nguy cơ rất cao nếu phục hình trên răng có hiện diện mất chất vùng cổ hoặc xoang V cũ (trong trường hợp này tránh đặt finish line tại vùng chịu lực xoắn tức là có thể đặt trên vùng mất chất – để đảm bảo thẫm mỹ nên chỉ định all ceramic hoặc ceramic shoulder; cũng có thể đặt sâu xuống quá vùng mất chất- lưu ý khỏang sinh học)
Cement bị hòa tan (thực chất là gãy vỡ) làm finish line ở trong tình trạng unsupport, khi không được nâng đở, kim lọai bị run khi truyền lực và sứ bị vỡ. Ngòai ra cement hòa tan còn gây ra leakage, leakage gây viêm, viêm gây tụt nướu, tụt nướu làm lộ đường hòan tất đã vỡ sứ, hiện tượng đen đường viền nướu xãy ra nhanh.
Sử dụng vật liệu không phù hợp hay nói một cách khác là sử dụng kim lọai có hệ số dãn nở nhiệt (coefficient of expansion) không cùng range với sứ. vỡ sứ trong trường hợp này không chỉ ở đường hòan tất, mà có thể xãy ra bất cứ vị trí nào, có thể nhận biết dễ dàng khi thấy sứ vỡ lộ kim lọai hòan tòan do bong lớp opaque. Khi codfficient of expansion giữa kim lọai và sứ không cùng range thì giao diện giữa kim loại và opaque bị tách ra trong quá trình nướng các layer tiếp theo. Tôi gặp không ít trường hợp này, trường hợp gần đây nhất cách đây 2 tuần, chỉ sau 2 ngày gắn tạm sứ đã vỡ (gắn tạm đôi khi cứu mình những pha trông thấy).
Insert của scaler là “sát thủ mang gương mặt trẻ thơ”, coi chừng sau khi cạo vôi phải đền cái mão sứ. Nên chỉnh Power thấp nhất để giảm độ rung tối đa hoặc thay thế bằng dụng cụ cầm tay.
Tip 1:
Đôi khi trong những trường hợp không thể kiểm sóat sự vỡ sứ ở finish line, nên dùng kim lọai quý thành phần Au cao. Dưới đây xin giới thiệu những kim lọai quý tin cậy và đang có ở thị trường Việt Nam:
IPS d.SIGN 98
IPS d.SIGN 96
IPS d.SIGN 91
Các kim loại này do Ivoclar Vivadent là một trong những nhà sản xuất sứ danh tiếng nên không phải lo chuyện không có sứ tương thích độ dãn nở nhiệt.
Lưu ý
- Khi dùng các kim lọai quý cùi răng phải được mài nhiều hơn vì sườn phải làm dày để đủ độ cứng. Có thể tham khảo về độ Vickers hardness:
VeraBond V – của Aalbadent- kim lọai thừơng: 380
IPS d.SIGN 98– của degussa- kim lọai quý: 220
- Không dùng các kim lọai quý có thành phần Copper (Cu) cao như: NPG + 2 (78.70% Cu), NPG (80.70% Cu) của Aalbadent…
- Thành phần Cu cao, khi sứ ở finish line vỡ hoặc cement bị hòa tan (leakage), Cu biến thành CuO, nướu lúc này không chỉ có màu đen mà đôi khi còn có màu xanh rất lãng mạn.
- Thành phần Cu càng cao thì alloy càng có màu đẹp (màu vàng ánh kim rất long lanh) làm base lý tưởng cho sứ, nhưng đàng sau sự hào nhóang luôn là cạm bẩy…
Mô răng đổi màu:
Mô răng đổi màu thường gặp ở các răng chết tủy, răng nội nha lâu ngày, hầu như trên tất cả các răng mang phục hình kết hợp post & core.
Ở mô răng đổi màu ít nếu nướu không tụt thì không thấy đen viền nướu, còn nướu tụt thì màu đen vẫn thấy. Còn răng đổi màu nhiều thì ngay cả khi nướu không tụt cũng thấy viền đen mờ.
Khi mô răng đổi màu, để không thấy viền đen ta phải kiểm sóat 2 việc:
- Không để mô răng lộ ra: đường hòan tất dưới nướu.
- Không để tụt nướu.
Lung tung luận về tụt nướu
Xin không bàn đến các bênh lý nha chu (vì không biết gì), chỉ xin bàn những vấn đề liên quan đến phục hình, tụt nướu có thể từ những nguyên nhân sau:
- Vi phạm khỏang sinh học, Bs Nam có guideline về vấn đề này rất hay
- Răng tạm có đường hòan tất quá dư (dài hơn chiều cao nướu rời, khi gắn răng tạm, nướu rời bị ép tối đa, lâu ngày tổn thương không hồi phục)
- Cement gắn tạm chui vào rãnh nướu mà không được lấy sạch.
- Trong thành phần kim loại có Beryllium (Be), Be có đặt tính làm cho kim lọai chảy lỏng tốt hơn, khi đó vật đúc đạt được độ tinh xảo, chi tiết nhờ vậy tăng tính chính xác. Nhưng Be là chất phóng xạ, nên khích thích mô rất dữ, nhiều kỹ thuật viên Lab đã bị nổi mẫn ngứa kép dài do Be. Nướu có thể bị viêm khi tiếp xúc với Be kéo dài (nếu cơ địa nhạy cảm). Hiện nay, tại Việt Nam rất nhiều lab sử dụng VeraBond V là một ceramic metal của hảng Aalbadent có chứa 1.95% Be. Các bạn có thể tin rằng hầu hết phục hình sứ kim lọai thường mà bạn gắn cho bệnh nhân có sự hiện diện của Be. Liệu triệu chứng e buốt trong nhiều tuần đầu sau khi gắn vĩnh viễn có phải do Be không?
- Nướu không hồi phục hoặc hồi phục không hòan tòan sau khi nhét chỉ co nướu (có thể do cơ địa, nhưng đa số là do kỹ thuật nhét chỉ).
Cement bị hòa tan đã trình bày ở trên.
Các cement vô cơ (Zinc Phosphate, PolyCarboxylate, Silicate cement) hầu như đều bị nứt gãy và gây leakage
Các resin cement rất nhạy với dịch miệng và nhanh chóng đổi màu đen. Nếu đường hòan tất hở, resin cement lộ ra tiếp xúc với dịch miệng và đổi màu, nướu sẽ đen.
Kim lọai có Copper cũng đã trình bày
Phần nướu nhiễm sắc thì thái sơn, bắc đẩu đứng chình ình trước mặt làm sao dám múa.
Sau khi xem xét các vấn đề trên có thể nhận định: nếu một ai đó nói rằng có thể làm răng sứ không đen viền nướu thì người đó quả là một anh hùng….(sắp mạc vận..).
Dùng trong tay có sẳn all ceramic, precious metal (noble metal)….thì các nhà lâm sàng cũng không làm gì được nếu mô răng nhiễm màu và nướu bị tụt…
No comments:
Post a Comment